Αγαπητοί φίλοι και αναγνώστες,
Η Μουσική μιλάει από μόνη της και αγγίζει απευθείας την ψυχή του ανθρώπου. Ωστόσο η μουσική είναι και επιστήμη την οποίαν μπορούμε να σπουδάζουμε και να μελετάμε για μια ολόκληρη ζωή και πάλι να μην καταφέρουμε να ξεκλειδώσουμε όλα τα μυστικά της. Σε αυτήν την νέα περιοχή θα φιλοξενούμε άρθρα, σχόλια και απόψεις ανθρώπων που ασχολούνται και με τη θεωρία της μουσικής όπως και άλλα ενδιαφέροντα θέματα που κατά καιρούς περνούν από τα χέρια μας. Και φυσικά, είμαστε πάντοτε ανοικτοί στις προτάσεις σας και η κριτική σας είναι για εμάς ευπρόσδεκτη...

Δημήτρης Χούπας    

“..Oυκ ενι Ιουδαίος ουδέ ΄Έλλην, ουκ ενι δούλος ή ελεύθερος
ουκ ένι άρσεν και θήλυ πάντες γαρ υμείς εις εστε εν Χριστώ Ιησού..»
                                                    προς Γαλάτας  επιστολή Παύλου (3,28)

Μολονότι στις μέρες μας πάει σιγά-σιγά να εκλείψει η προκατάληψη, που για αιώνες υπήρχε κυρίως ανάμεσα στους Ελληνορθόδοξους και που κρατούσε τις γυναίκες μακριά από του να ψάλλουν μέσα στους ναούς μας, μιά ενδιαφέρουσα μελέτη της Diana-Helen Touliatos Καθηγήτριας Μουσικολογίας στο University of Missouri- St.Louis των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ήλθε να δώσει πολύ φως στο θέμα αυτό, που απασχολεί πιστεύω όλους και κυρίως τις γυναίκες.

Ευτυχώς η Εκκλησία της Ελλάδας φαίνεται να το έχει ξεπεράσει εδώ και πολλά χρόνια αφού σε πολλούς ναούς ακούμε γυναίκες να ψάλλουν μαζί με τους άνδρες στις Ιερές Ακολουθίες.

Βέβαια να προσθέσουμε ότι σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, στο Λίβανο, στα Ιεροσόλυμα, στους Ελληνόφωνους Ορθοδόξους της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας, στήν Αμερική, στην Αγγλία και στην Αυστραλία η παρουσία της γυναίκας στην ψαλμωδία, σε ορθόδοξους πάντοτε ναούς, ήταν επιτρεπτή και μάλιστα σε πολυμελείς χορούς.

Η ενδιαφέρουσα μελέτη της Καθηγήτριας Diana-Helen Touliatos είχε δημοσιευθεί σε ένθετο στην Ελλαδική Εφημερίδα «Η Καθημερινή» στις 16 Απριλίου το 1995 με το Γενικό Τίτλο «Επτά Ημέρες» -«Βυζαντινή Μουσική».

Αξίζει να σημειωθεί ότι το σχετικό ένθετο 32 σελίδων φιλοξενούσε άρθρα διακεκριμένων, συνθετών, μουσικολόγων, Βυζαντινολόγων και Καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους Γρ. Στάθη, Γεώργιο Αμαργιανάκη, Αχιλλέα Χαλδαιάκη, Λυκούργο Αγγελόπουλο, Mάρκο Δραγούμη , Μιχάλη Αδάμη και π. Μωυσή, Αγιορείτη μοναχό.

Στην αποκαλυπτική, λοιπόν, έρευνα της Diana-Helen Touliatos έχουμε ανεύρει πολύτιμες πληροφορίες, που επιβεβαιώνουν τη θέση ότι και οι γυναίκες είχαν θέση στή Θεία Λατρεία έστω κι΄αν αριθμητικά ήταν ολιγότερες.

΄Ας μη ξεχνούμε ότι Χριστιανικοί ναοί αρχίζουν να κτίζονται επίσημα από τον 4ον αιώνα από την εποχή δηλαδή που ο Μ. Κωνσταντίνος με το διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.) δίδει ελευθερία στή Νέα Θρησκεία του Χριστιανισμού.

‘Άλλωστε προτού να διαμορφωθεί σταδιακά η Βυζαντινή Μουσική σε σύστημα ψαλμωδίας και ο χωρισμός των ψαλτών σε δύο ημιχόρια, ο λαός έψαλλε όλος μαζί (ίδε άρθρον 8ον).

Στην κατοπινή απομάκρυνσή της πιστεύουμε αναμφίβολα συνέβαλε και η γενικώς υποβαθμισμένη θέση της γυναίκας κοινωνικώς: Από την αρχαιότητα μέχρι που η γυναίκα ύστερα από τους γνωστούς αγώνες, που έκαμε άρχισε σταδιακά να ανεβαίνει και να εξισώνεται με τον άνδρα σε πολλούς τομείς.

΄Όσον αφορά τώρα τον Ελληνικό ιστορικό χώρο δυσμενής περίοδος ήταν πιστεύουμε και οι τέσσερις αιώνες κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό, που κάθε άλλο παρά ευνοούσε την ανέλιξη και αναβάθμιση της γυναίκας κοινωνικά.

Βέβαια αν πάμε πολύ πίσω στα χρόνια θα παρατηρήσουμε ότι στην Παλαιά Διαθήκη τα πράγματα δεν ήταν και τόσο άσχημα αφού η γυναικεία παρουσία είναι εμφανής σε πολλούς τομείς.

Ωστόσο εκείνος που πραγματικά ήλθε ν΄ανατρέψει το κατεστημένο και να ανυψώσει τη γυναίκα ήταν ο ίδιος ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός με ποικίλους τρόπους, που θα παραθέσουμε σε επόμενο άρθρο μας.

Σύμφωνα τώρα με την έρευνα και το άρθρο της Diana-Helen Touliatos αν και οι περισσότεροι μελουργοί του Μεσαίωνα ήταν άνδρες, «δεν ήταν ανήκουστο ούτε ασυνήθιστο να υπάρχουν και γυναίκες συνθέτιδες (μελοποιοί) την ίδια εποχή στη Δύση ή στο Βυζάντιο».

Στήν πραγματικότητα η ύπαρξη Ελληνίδων συνθέτιδων και μουσουργών μαρτυρείται από την αρχαία Ελλάδα. Ένα πρώιμο τέτοιο παράδειγμα γυναίκας-ψάλτου από την Αρχαιότητα έχουμε το Μαντείο των Δελφών. Ο θεός Απόλλων μιλούσε δια στόματος της προφήτιδός του Πυθίας η οποία έψαλλε σε ήχους, που θύμιζαν εξάμετρο- παρατηρεί η Diana-Helen Touliatos.

Στο διάστημα μεταξύ 6ου και 5ου αιώνα π.Χ μαρτυρείται η ύπαρξη πολλών λυρικών ποιητριών από υψηλές τάξεις και με άρτια εκπαίδευση. Μία από τις πιο γνωστές ήταν η Τελεσίλλα από το ΄Αργος (5ος αιώνας π.Χ), φημισμένη για τη μονωδία στα λυρικά ποιήματά της.

Ωστόσο την πιο υψηλή θέση κατέχει χωρίς αμφιβολία η αριστοκρατικής καταγωγής Σαπφώ από τη Λέσβο (περ.630-570 π.Χ). Αργότερα στους κατοπινούς αιώνες μαρτυρείται η ύπαρξη και άλλων ποιητριών- μουσικών με μικρότερη όμως φήμη. Ενδεικτικά παραθέτουμε τις Ερίννα, Νοσστ, Ανύτη και Κορίννα από τη Βοιωτία.

Για το 2ο και 1ο αιώνα π.Χ. από γραπτές μαρτυρίες γνωρίζουμε την ύπαρξη σεβαστών γυναικών μαλουργών, που έδιναν παραστάσεις στους Δελφούς όπως η κόρη του Αριστοκράτη από την Κύμη και η Πολυγνότα κόρη του Σωκράτη του Θηβαίου.

Δεν πρέπει να παραβλέψουμε από την άλλη όμως το γεγονός ότι σε αντίθεση με τις σεβάσμιες αυτές γυναίκες υπήρχαν και εταίρες, που είχαν αρμοδιότητα στη μουσική των συμποσίων και τούτο από την αρχαιότητα ως το πρώιμο Βυζάντιο, οπότε άρχισε η σταδιακή αντικατάστασή τους από άνδρες μουσικούς.

Η αντικατάστασή τους αυτή ήταν σαφώς υπαγορευμένη και από την εκκλησία που βασίστηκε κυρίως στον Απόστολο Παύλο και στην Α’ προς Κορινθίους επιστολή (14, 34-35) «απαγορεύοντας στις γυναίκες γενικά οποιασδήποτε ηλικίας να συμμετέχουν στα λειτουργικά άσματα της Εκκλησίας». (Για το θέμα αυτό θα επανέλθουμε με περισσότερες λεπτομέρειες).

Κατά το διάστημα του 2ου και 4ου αιώνα στη Σαμοσάτα (αρχαιότατη πόλη στη δεξιά όχθη του Ευφράτη ποταμού και Β.Δ. της ΄Έμεσας) της Συρίας, στην Ιερουσαλήμ και στην ΄Έδεσσα της Μεσοποταμίας (Ιράκ) κάτι που φαίνεται τελικά επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές του Βυζαντίου, οι γυναίκες είχαν ενεργό θέση στη λατρεία.

΄Έτσι παρά την «υπεροχή» των ανδρών σε βάρος των γυναικών, που η θέση τους ολοένα και χειροτέρευε, εν τούτοις γνωρίζουμε για την ύπαρξη γυναικών, που υπηρετούσαν στους ναούς ως διακόνισσες και έψαλλαν διάφορους ψαλμούς, τουλάχιστον μέχρι τον 6ον αιώνα, όπότε φαίνεται ότι αυξήθηκαν οι περιορισμοί της « βυζαντινής γυναίκας».

Ωστόσο ο Μέγας Βασίλειος (330-379 μ.Χ.) εκτιμώντας τον προορισμό της μουσικής στη λατρεία, κατάρτισε χορούς εκκλησιαστικούς, επέτρεψε δε να λαμβάνουν μέρος σε αυτούς και να «συμψάλλουν» και οι γυναίκες».

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος (344-407 μ.Χ.) αναφερόμενος στην ψαλμωδία λέγει: «και νέοι και γέροντες, πλούσιοι, πένητες, γυναίκες, άνδρες, δούλοι, ελεύθεροι, μίαν τινα άπαντες μελωδίαν ανηνέγκαμεν».
Και ο Εφραίμ ο Σύρος ( 4ον αιώνα) στην ΄Έδεσσα της Μεσοποταμίας « διέταξε να ψάλλουν ηδέως εις τον ναόν κατά τας Κυριακάς παρθένοι υπό την διεύθυνσή του».

“Άσω τω Κυρίω εν τη ζωή μου, ψαλώ τω Θεώ μου έως υπάρχω» (ψαλμός 103)

Ο εντοπισμός των βυζαντινών γυναικών-μελουργών είναι αρκετά δύσκολος- σύμφωνα με την έρευνα της Diana- Helen Touliatos Καθηγήτριας Μουσικολογίας στο University of Missouri-St. Louis των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, καθώς μάλιστα είναι λιγότερες αριθμητικά από τις γυναίκες-μελουργούς του Δυτικού Μεσαίων. Στην κοσμική Βυζαντινή μουσική, της οποίας μικρό μόνο μέρος έχει διασωθεί, δεν βρίσκουμε ούτε ένα γυναικείο όνομα.

Αναμφίβολα θα υπήρχαν-σύμφωνα πάντοτε με την ίδια έρευνα- ήταν όμως αποβλητέες από την Εκκλησία. ΄Έτσι τα λίγα γυναικεία ονόματα που έχουν διασωθεί είναι αποκλειστικά συνδεδεμένα με την εκκλησιαστική μουσική.

Οι γυναίκες αυτές ήταν μορφωμένες, ανήκαν στην υψηλή –ως επί το πλείστον- κοινωνία και με μία μόνο εξαίρεση, ήταν όλες μοναχές. Τα ονόματά τους είναι γνωστά από τις λειτουργικές συνθέσεις που έκαναν για τα μοναστήρια τους. Αναφέρουμε ενδεικτικά τις:

1. H Mάρθα: Mητέρα του Αγίου Συμεών του Στυλίτη, για την οποία οι γνώσεις μας είναι ελάχιστες εκτός του ότι ήταν ηγουμένη σε μονή στο Άργος τον 9ο αιώνα και μελοποιούσε τους ύμνους της για να ψάλλονται εκεί στο μοναστήρι της.

2. Η Θεοδοσία: Ήταν θεοσεβής ηγουμένη σε μονή στα περίχωρα της Κωνσταντινουπόλεως και έζησε επίσης τον 9ο αιώνα. Ο μόνος ύμνος της που έχει διασωθεί, είναι ένας εγκωμιαστικός κανόνας της Θεοτόκου.

3. Η Θέκλα: Μοναχή. Ήκμασε κατά τον 9ο αιώνα και διακρινόταν για τις θεολογικές της γνώσεις. Την ικανότητα της οσίας αυτής γυναίκας ως υμνογράφου μαρτυρούν οι ικετήριοι κανόνες της προς την Θεοτόκο. Απ΄αυτούς ο ένας σε Β΄ήχον, ψάλλεται προς το «Τω την άβατον κυμαινομένην θάλασσαν».
Υπάρχει στο Μέγα Θεοτοκάριον Νικοδήμου του Αγιορείτου. Ο κανόνας αυτός φέρει το όνομα της υμνογράφου στην Ακροστιχίδα της 8ης και 9ης ωδής.

4. Η Κασσιανή, ή Κασσία ή Ικασία: Μοναχή. Γεννήθηκε στα 810 περίπου και αναφέρεται στα χρονικά για τη συμμετοχή της στην αντίσταση κατά των εικονομάχων. Η παρουσία της Κασσιανής έχει επισκιάσει τις σύγχρονές της υμνογράφους-μελωδούς γιατί αποτελεί την πλέον επιφανή γυναίκα μελωδό (έγραφε και τους ύμνους και τη μελωδία) στην ιστορία της Βυζαντινής Μουσικής.΄Εχοντας ιδιαίτερο ταλέντο, ευφυία, ευαισθησία και εκφραστικό πλούτο διακρίθηκε στον τομέα της μελουργίας (σ΄αυτό την βοήθησε η μεγάλη μόρφωση, που η ευγενής καταγωγή της, της επέτρεψε να πάρει). Γι αυτό και το έργο της, είναι διαχρονικό και πάντα επίκαιρο και συγκινεί ιδιαίτερα τον Ορθόδοξο κόσμο. Γνωστή είναι και η παρουσία της –σύμφωνα με τους χρονογράφους- ανάμεσα στις υποψηφίους συζύγους του αυτοκράτορα Θεοφίλου, όπου «κατήσχυνε» την επιχειρηματολογία του μονάρχη, αποδεικνύοντας ότι η «αγαθότητα της γυναίκας-Θεοτόκου υπερισχύει της φαυλότητας της γυναίκας-Εύας».

Στην Κασσιανή αποδίδονται γύρω στα 45 έργα από τα οποία τα 23 τουλάχιστον είναι χωρίς αμφιβολία δικά της, ενώ τα υπόλοιπα είναι άγνωστης προέλευσης. ΄Έχει επίσης μελοποιήσει κείμενα διαφόρων υμνογράφων. (Νωπά στη μνήμη μας, αγαπητοί αναγνώστες, είναι το περίφημο τροπάριο της «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή», που ακούσαμε στους Ναούς μας τη Μ. Τρίτη το βράδυ καθώς και οι ειρμοί από την Α΄-Ε΄ωδή του Κανόνος του Μ. Σαββάτου «Κύματι Θαλάσσης»). Το μεγαλύτερο μέρος του έργου της αποτελείται από στιχηρά για εορταζόμενους αγίους και αγίες της Εκκλησίας μας. Στην ίδια αποδίδεται και ο τετραώδιος κανόνας: “Άφρων γηραλέε».

Κατά τον Βυζαντινολόγο Κρουμβάχερ: “ H Κασσιανή ήταν μία εξαίρετη μορφή και ότι το έργο της το διακρίνει ισχυρά πρωτοβουλία, βαθεία μόρφωσις, αυτοπεποίθησις και παρρησία. Πολύ συναίσθημα και βαθεία θεοσέβεια». Και ο Σωφρόνιος Ευστρατιάδης αναφερόμενος στο έργο της είπε ότι «Το χαρακτηρίζει γλυκύτης μέλους ακορέστου», για ν΄αναφέρουμε μόνο μερικές απόψεις.

5. Η Κουβουκλίσηνα: (13ος αιώνας). Μια μεταγενέστερη μελουργός που ταυτίζεται και σε μουσικό χειρόγραφο της Μονής Μεγίστης Λαύρας. Αναφέρεται και ως δομεστικήνα (ψάλτης και επικεφαλής χορωδίας). Η συγκεκριμένη αναγνώριση της στο χειρόγραφο και μάλιστα από γραφέα ανδρικής μονής –σύμφωνα με την έρευνα της Diana-Helen Touliatos- αποδεικνύει το μέγεθος του μουσικού της ταλέντου. Μολονότι στο χειρόγραφο δεν επιβεβαιώνεται αν ήταν συνθέτιδα, ωστόσο γνωρίζουμε ότι οι δομέστικοι ήταν στην πλειοψηφία και μελουργοί.

6. Κόρη του Ιωάννου του Κλαδά: ΄Αλλη μια βυζαντινή μελουργός της οποίας όμως μόνο μία σύνθεση διασώζεται, αναγνωρίζεται σε χειρόγραφο της Εθνικής Βιβλιοθήκης (Αθήνα) με μόνο το πατρώνυμο, ως κόρη του Ιωάννου του Κλαδά: Λαμπαδάριου (χοράρχη του αριστερού χορού) της Aγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, λόγιου και μουσικού (14ος-15ος αιώνας). Ο Ιωάννης ο Κλαδάς ονομάζεται και ως η Τρίτη Πηγή της Μουσικής (μετά τον Ιωάννη το Δαμασκηνό και τον Ιωάννη τον Κουκουζέλη). Στο χειρόγραφο φαίνεται πως η κόρη του Ιωάννη του Κλαδά ήταν ψάλτης και μελουργός, όχι ωστόσο της κλάσης του πατέρα της.

7. Η Παλαιολογίνα: (15ον αιώνα). Γνωστή με το όνομα αυτό ήταν μια άλλη μελουργός. Πρόκειται για μια υψηλής μόρφωσης γυναίκα και μάλιστα αριστοκρατικής γενιάς, που προερχόταν από την αυτοκρατορική οικογένεια των Παλαιολόγων που βασίλεψε από το 1259-1453. Φέρεται ως μοναχή σε κάποια από τις μονές της Κωνσταντινουπόλεως και είναι γνωστή για τη μελοποίηση κανόνων.

8. Η Αικατερίνη: Kόρη Νικηφόρου ιερέως πού έζησε γύρω στον 12ον-13ον αιώνα. Σύμφωνα με τον καθηγητή της γράφουσας Δρα Σόλωνα Χατζησολωμό διασώζεται χειρόγραφο ειρμολόγιο δικό της στην Κοπεγχάγη.

Βιβλιογραφία:
1. Diana- Helen Touliatos: ΄Αρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» την Κυριακή 16 Απριλίου 1995 και Ιωάννου Μαργαζιώτη «Ιστορία Βυζαντινής Μουσικής» και Φ. Αθ. Οικονόμου: «Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική και ψαλμωδία». 2. Diana-Helen Touliatos: Άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» την Κυριακή 16 Απριλίου 1995 και Γεωργίου Παπαδοπούλου: Συμβολαί εις την Ιστορίαν της Παρ΄ημιν Εκκλησιαστικής Μουσικής».

   Έχοντας σαν οδηγό ένα όραμα για μια πιο ποιοτική ζωή αλλά και με χορηγό τις απόψεις σας θεώρησα υποχρέωσή μου να προχωρήσω ένα βήμα πιο κοντά στον προβληματισμό σχετικά με τα ακούσματα.

   Σκοπός αυτού του κειμένου δεν είναι η δυσφήμιση κάποιων ειδών μουσικής και ήχων η να δημιουργήσει εντυπώσεις για το ποια είναι καλή η κακή μουσική, αυτό το αφήνω καθαρά στην κρίση του αναγνώστη, θέλω μόνο να καταθέσω  προσωπικές παρατηρήσεις, σκέψεις και γεγονότα που έπεσαν στην αντίληψή μου.  

   Στην προσπάθειά μου αυτή να αναπτύξω εν μέρη αυτό το τεράστιο θέμα συνεχώς έρχομαι αντιμέτωπος με τα οδυνηρά αποτελέσματα της εγκατάλειψης των φυσικών και παραδοσιακών ηχητικών επαφών από τον σύγχρονο άνθρωπο.

   Το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό αλλά η αντικατάστασή των από τεχνητά και εν γένη παραφύση ακουσμάτων καθώς και η επίδραση που ασκούν στην ψυχολογία του κόσμου.

   Ακούσματα και επιρροές υπήρχαν υπάρχουν και θα υπάρχουν όσο εμείς ακούμε, τα ερωτήματα όμως τίθενται ορισμένες φορές επιτακτικά, τι κάνουμε για αυτό, πως τα αντιλαμβανόμαστε και τι αντισώματα αναπτύσσουμε καθώς επηρεάζουν από γενιά σε γενιά τον τρόπο που ζούμε.

   Η αίσθηση της ακοής αδιαμφισβήτητα επηρεάζει αντιδράσεις, συμπεριφορές, και τον τρόπο σκέψεώς μας, συνεπώς διαμορφώνει συνήθειες και εν μέρη κοινωνική προσωπικότητα. 

   Η μόδα για να πουλάει επιβάλει συνεχείς εναλλαγές, πρέπει να απορρίπτει το προηγούμενο το παλιό η και το χθεσινό, που η ίδια προσέφερε κάποτε, αδιαφορώντας για την ποιότητα και τα αποτελέσματα.

   Πόσα παραδείγματα μας φωνάζει η καθημερινότητα σε κάθε γωνιά, σε κάθε κοινωνία, η μόδα και η ψυχολογία των μαζών μας επιβάλουν όμως να κλείνουμε αυτιά και μάτια και να τα ανοίγουμε μόνο όταν το επιτρέπει η μεθοδευμένη οικονομική προπαγάνδα.   

     Η δύναμη των ήχων και της μουσικής  αποτελεί πλέον αντικείμενο εκμετάλλευσης σε διάφορους χώρους και εμπορικούς τομείς.  

   Σε κάποιες επιχειρήσεις όπου η πολιτική τους είναι τα γρήγορα ψώνια η άμεση κατανάλωση, η μουσική που ακούγεται είναι συνήθως επιθετική και γρήγορη, καμιά φορά και πιο δυνατή από το σύνηθες, έτσι αυξάνονται οι ρυθμοί με αποτέλεσμα να αγοράζουν η να καταναλώνουν οι πελάτες πιο γρήγορα και έτσι να φεύγουν πιο γρήγορα δίνοντας τόπο για επομένους πελάτες.

   Το ίδιο συμβαίνει και αντίστροφα, σε επιχειρήσεις όπου η πολιτική τους είναι να κρατάνε περισσότερο τον πελάτη στον χώρο τους, βάζουν μουσική μελωδική, ήσυχη και διατηρώντας την πάντα στην κατάλληλη ένταση.

   Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη για να καταλάβει κάποιος ότι αυτό από μόνο του μαρτυρεί πολλά για το πια ακούσματα είναι περισσότερο αρεστά στην ανθρώπινη φύση και υπόσταση.

    Οι παραγωγοί ταινιών γνωρίζουν πολύ καλά πως μπορούν να επηρεάσουν το κοινό προς όφελος των ταινιών τους, προκαλούν όποτε επιθυμούν ένταση, φόβο, ερωτισμό η ακόμα και θλίψη με την δύναμη των ήχων και της μουσικής.

   Εάν κλείσουμε τα μάτια μας και ακούσουμε την μουσική επένδυση μιας ταινίας με τις εναλλαγές της και την έντασή της, μπορούμε να καταλάβουμε εκτός ελάχιστων περιπτώσεων, το είδος της ταινίας.

   Είναι γνωστό ότι πολλές αδιάφορες ταινίες έχουν γίνει διάσημες  μόνο και μόνο για την μουσική τους επένδυση.

   Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στις τηλεοπτικές διαφημίσεις.

   Παλαιότερα είχε χρησιμοποιηθεί μια τεχνική κυρίως σε διαφημίσεις όπου παράλληλα με το ενσυνείδητα αντιληπτό λεκτικό κείμενο που ακουγόταν μαζί με την ηχητική κάλυψη, ακουγόταν και ένα δεύτερο κείμενο σε άλλη ένταση που δρούσε όμως στο ασυνείδητο και δημιουργούσε μια έντονη τάση για κατανάλωση η αγορά προϊόντος.

   Παρατηρώντας για αρκετό καιρό μια αξιέπαινη κοινωνική ομάδα που στερείται τα δικά μας δεδομένα και αυτονόητα τους κωφούς, πρόσεξα ότι στην πλειονότητά τους απουσιάζει από την συμπεριφορά των συμπτώματα που κυριαρχούν σε πολλούς νεομουσικόφιλους, π.χ ιδιαίτερο ντύσιμο και χτένισμα προερχόμενο ίσως από κάποια συγκροτήματα, ασυνήθιστη κινητικότητα σε ρυθμούς της εποχής όπως είναι η RAP, επηρεασμένη μουσικά συμπεριφορά, κ.λ.π. παρόλο που μέσα από την φυσική προσπάθειά τους και δίψα για μια πιο έντονη παρουσία και συμμετοχή των στην ζωή πιθανόν να δικαιολογούσε  κάτι από τα παραπάνω.

   Η παντελής όμως έλλειψη ηχητικού επηρεασμού τελικά τρόπον τεινά θωρακίζει στις μέρες μας.

   Η επίδραση των ακουσμάτων και θορύβων δεν σταματάει στο ανθρώπινο αυτί αλλά επηρεάζει όλη την πλάση.  

   Ο Κύριος Σωφρόνιος Παπουτσόγλου καθηγητής του γεωπονικού πανεπιστημίου Αθηνών ανακοίνωσε γενικά αποτελέσματα πανεπιστημιακών μελετών που έγιναν μέσα στο 2005 σε ψάρια.

   Μέσα σε ενυδρείο είχαν τοποθετήσει ειδική ηχητική εγκατάσταση έτσι ώστε να μεταδίδεται συνεχώς ένα κλασικό κομμάτι του Mozart σε συγκεκριμένη συχνότητα και ένταση.

   Οι παρατηρήσεις που έγιναν ήταν συγκλονιστικές, η μουσική ενήργησε σαν αντιστρεσογόνο, τα ψάρια είχαν μεγαλύτερη όρεξη και καλύτερο μεταβολισμό, βελτιωμένους ρυθμούς ανάπτυξης με αποτέλεσμα να γίνονται και νοστιμότερα.

   Αντίστοιχα πειράματα έχουν γίνει σε πολύ γνωστά κολέγια της Αμερικής στα πουλερικά με παρόμοιες εντυπωσιακές καταγραφές.  

   Ο μουσικολόγος και μουσουργός Δημήτριος Ηλιάδης, σε ένα από τα πειράματα που διεξήγαγε στην Έδεσσα σε μηλιές, και για τρία συνεχόμενα έτη, παρατήρησε ότι τα μήλα με την κατάλληλη μουσική έγιναν νοστιμότερα, πιο γλυκά και με πιο ωραία όψη. 

   Σε άλλα πειράματα που έκανε σε λουλούδια παρατήρησε ότι με Baroque η γενικά κλασική μουσική τα άνθη αποκτούσαν πιο ζωηρά χρώματα, ευωδίαζαν πάρα πολύ ενώ τα κλαδιά τους ορθώνονταν περισσότερο.

   Ακριβώς το αντίθετο συνέβη όταν τους έβαζε Rock μουσική η παράγωγά της, ορισμένα από αυτά μάλιστα μαράθηκαν.

   Σε εναλλαγές που έγιναν από την Baroque σε Rock και σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα είδε τα άνθη πραγματικά να μεταλλάσσονται.

   Πειράματα που έγιναν σε σιτοβολώνες στην πρώην Σοβιετικής ένωσης με κλασική μουσική έδειξαν μια αύξηση της παραγωγής κατά 20% έως 25% και με παράλληλα αύξηση της ποιότητας του καρπού.

   Κάτι παρόμοιο έγινε και σε κάποιους σιτοβολώνες στην Ελλάδα.

   Από μια αξιόπιστη μαρτυρία μάθαμε επίσης ότι σε μια βεράντα πολυκατοικίας μέσα στη πόλη όπου φιλοξενούσε διάφορα φυτά αλλά και ένα λαλίστατο καναρίνι παρατηρήθηκε το φαινόμενο ότι τα φύλα των φυτών έστρεφαν ασυνήθιστα προς το καναρίνι και όχι τόσο προς τον ζωογόνο ήλιο πράγμα απαραίτητο για την φωτοσύνθεσή τους.   

   Άραγε γιατί τα σπάνια πουλιά με το υπέροχο κελάηδημα όπως τα αηδόνια να βρίσκονται κυρίως σε βουνά και απομακρυσμένες από τον πολιτισμό περιοχές, και μάλιστα σε μέρη με υπέροχη και πυκνή βλάστηση, ίσως η αρμονία της φύσης να αντιδρά, να επισημαίνει και να αμύνεται με τον δικό της αλυσιδωτό τρόπο.

     Πάμπολες όμως ιατρικές και επιστημονικές παρατηρήσεις έχουν γίνει και για την επίδραση των ακουσμάτων στον άνθρωπο.

    Η ακρόαση κλασικής μουσικής από ανθρώπους με καρδιαγγειακά προβλήματα και πίεση είχε βελτιωτικά αποτελέσματα ενώ σε μερικές περιπτώσεις νευρικής φύσεως και θεραπευτικά.  

    Έχει αποδειχτεί ιατρικά ότι τα έμβρυα αντιδρούν από νωρίς στην μουσική και μάλιστα πριν διαπλαστεί το αυτί τους και αποκτήσουν την αίσθηση της ακοής, πιθανόν να αισθάνονται τις δονήσεις που παράγουν οι ήχοι.

     Τι είναι τελικά αυτό που μέσα από την μουσική και τους ήχους δρα με τόση επιβλητικότητα σε ανθρώπους, ζώα, ψάρια ακόμα και σε φυτά ;

    Τι περνάει μέσα από τους ήχους και διεισδύει μέσα στην ψυχή μας, στο μυαλό μας ίσως και στο DNA μας ;

    Μπορεί μια 6^η αίσθηση πέρα από τις πέντε γνωστές.

    Ίσως τελικά η ίδια η φύση των ακουσμάτων και η ανομοίωσή των σε σχέση με την αρμονία της φύσης να βάζει τους κανόνες.

    Ένας  συνεχόμενος η επαναληπτικός ήχος που είναι έξω από την ευρυθμία της φύσης μπορεί να προκαλέσει όχι μόνο παθολογικά αλλά και ψυχολογικά προβλήματα, ενώ μια αρμονική μουσική προσφέρει ψυχική ευεξία, χαλάρωση ευχάριστες και ορθές σκέψεις.

     Η διαφοροποίηση του ήχου από τον θόρυβο πηγάζει μέσα από την μελωδικότητα και τον συνδυασμό των εναλλαγών, την συμμετρία των τονικών αυξομειώσεων, τον ρυθμό, την ένταση, την χροιά και τα χαρακτηριστικά της πηγή του ήχου.

   Οι ήχοι συνδυάζονται και προβάλλονται όπως όταν παρατηρούμε τα εναρμονισμένα χρώματα σε ένα πίνακα, και βέβαια δεν υπάρχει καλύτερος πίνακας από αυτόν που μπορεί να μας χαρίσει ζωντανά η ίδια η φύση.

   Είναι χιλιάδες οι συνδυασμοί των ήχων που  μπορούν να γεννηθούν, η αίσθηση όμως που προκαλεί κάθε ήχος η μουσικό κομμάτι είναι διαφορετική και χαρακτηρίζει, μπορεί να προκαλέσει ποικίλα και σύνθετα συναισθήματα.   

   Η μουσική μπορεί να γίνει καλλιέργεια, τρόπος να βελτιώσουμε η να χειροτερέψουμε τον χαρακτήρα μας, την διάθεσή μας, να αυξήσουμε η να μειώσουμε την επιθετικότητα μας ακόμα και να ελέγξουμε την διάθεσή μας. 

   Δεν είμαστε ανοχύρωτοι, χρειαζόμαστε περισσότερη σύνεση, διψάμε για υγιή τρόπο σκέψης και ποιότητα ζωής, ας το σκεφτούμε. 

   Ορισμένα ζώα εκπαιδεύονται με ήχους, εμείς όμως σαν άνθρωποι έχουμε την ικανότητα και την δυνατότητα να εκπαιδεύσουμε τους εαυτούς μας επιλέγοντας την σωστή μουσική.
  

   Δυο αιώνιοι, αόρατοι αντίπαλοι μάχονται ασταμάτητα πάνω σε κάθε ανθρώπινη υπόσταση…
   Η Λογική και οι Λογισμοί.
   Η λογική μας καθοδηγεί προς το σωστό ενώ οι λογισμοί προς μια εναντίωση κατά της λογικής, προς ένα για τον καθένα μας « βολικό λάθος ».
   Έτσι και τα μουσικά ακούσματα, σαν κατεξοχήν ερεθίσματα, υπήρξαν και υπάρχουν ως ένας από τους ιδανικότερους τρόπους διείσδυσης στην ανθρώπινη λογική.  

   Από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν γνωστή η χειραγώγηση των μαζών μέσω διαφόρων ακουσμάτων.
   Εμβατήρια ενθάρρυναν πολεμιστές ακόμα και κατά την διάρκεια των μαχών.
   Πένθιμα ακούσματα δημιουργούσαν πάντα κλίμα θλίψης και πικρίας.
   Πολύ εύθυμα τραγούδια προκαλούσαν και ακόμα προκαλούν αύξηση της ποσότητας της αδρεναλίνης με τα γνωστά συνεπακόλουθα.
    Ακόμα και τα μονότονα ρυθμικά ακούσματα αποτελούσαν, ίσως και ακόμα να αποτελούν, την βάση για προσηλυτισμό και μύηση, άλλωστε οι επιρροές ορισμένων από τα σημερινά συγκροτήματα προέρχονται από τον χώρο των διαφόρων θρησκειών.
    Πολλοί μεγάλοι άνδρες όπως ο Πλάτων αποτύπωσαν με καυστικά λόγια την επίδραση της μουσικής στον ανθρώπινο νου, για την αναχαίτιση της λογικής μέσω της κακής μουσικής και το βασίλειο των ενστίκτων, αλλά και για τα ευεργετικά αποτελέσματα της σωστής μουσικής παιδείας.

  Που έγκειται άραγε η διακαή επιθυμία νέων και μεγάλων να καταλήγουν στις πάμπολλες αίθουσες διαφόρων ακουσμάτων, « να παλαβώνουν » μέσα στον καπνό, την ασυναρτησία και την ηχορύπανση όπου τα ντεσιμπέλ ξεπερνούν τα όρια προκαλώντας ακουστικές παρενέργειες, παραισθήσεις και παθήσεις στους ιδίους τους εαυτούς ; γιατί αυτή η « ταραχή » ;
   Θλίβομαι όταν παρατηρώ τα μάτια και την κίνηση, κυρίως εφήβων, όπου με κολλημένα τα ακουστικά στα αυτιά τους ζουν απομονωμένοι μέσα σε μια λαοθάλασσα, στα τρένα, στους δρόμους, σε δικούς τους φανταστικούς κόσμους.
   Φαντασθείτε τι βαθιές χαραγματιές αφήνουν στην ψυχή όλων όλα αυτά, αλλά και πόσα χρόνια θα τους συνοδεύουν. Ίσως και για πάντα !! 
   Γιατί όλα αυτά ; τι μας χρειάζονται ; και μάλιστα σχεδόν πάντα με αρχικό στόχο την εφηβεία στην οποία αφενός τότε μπαίνουν τα θεμέλια κάθε ενήλικης αυριανής παραγωγικής προσωπικότητας, αφετέρου δε εκ φύσεως απορρίπτουν τα πάντα και απλά ψάχνουν διεξόδους, αδιαφορώντας για την ποιότητα και τα αποτελέσματα, σε μια ηλικία που απουσιάζει παντελώς η πείρα.
   Είναι άραγε τυχαίο ; Ίσως μια σύγχρονη μυσταγωγία με σκοπό το κέρδος ;…
   Φρίττω πάλι όταν διαβάζω ότι κάποιος αστέρας της μουσικής που απεβίωσε πριν από πολλά χρόνια ζει μέσα από τους οπαδούς του που τον λατρεύουν σαν θεότητα, του κάνουν γιορτές και γενέθλια !.. του διατηρούν προσκύνημα !!.. ενώ για έναν άλλον πάλι αντιδικούν δυο κράτη για το που θα παραμείνουν τα λείψανά του…!
   Προφανώς θα αναφέρονται σε αγίους μιας άλλης θεότητας.

    Οι δυνάμεις που έχει η μουσική μέσα της και οι ψυχικές διεγέρσεις που δημιουργεί σε συνδυασμό με τα αντίστοιχα περιβάλλοντα μπορούν να δημιουργήσουν αισθήσεις η και ψευδαισθήσεις που αναχαιτίζουν την θέλησή μας ενώ άλλοτε πάλι την καθοδηγούν. Συνεπώς οι ακουστικές συνήθειες που κάποιος έχει ενστερνιστεί και τις οποίες συνηθίζει να απολαμβάνει κάτω από ορισμένες συνθήκες αντικατοπτρίζουν μέρος της ψυχοσύνθεσής του.
   Δεν πρέπει έστω και μόνο γι αυτό να είμαστε προσεκτικοί ;

   Οι μουσικές επιλογές μας, προσφέρουν υπεραφθονία πληροφοριών αποκαλύπτοντας τι πηγάζει μέσα από τον καθένα μας.
   Η ύπαρξη αφηρημένης ηχητικής γλώσσας και η μουσική συμφωνία η ασυμφωνία που προκύπτει από τα ακούσματά μας δεικνύει τα σκοτεινά η φωτεινά συναισθήματά μας.
   Μπορεί  κάποιος να ελκύεται από ρυθμούς που παραπέμπουν στην ησυχία, στην ένταση, την βία η στο πρωτόγονο, κ.λ.π.
   Αυτό που πραγματικά συμβαίνει όμως είναι η  ενίσχυση μιας ήδη υπάρχουσας και « εκούσιας » ροπής του προς το καλό η κακό, το  βίαιο, το ερωτικό, την ονειροπλασία η ακόμα και προς μια καταθλιπτική κατάσταση η τάση φυγής, άλλες φορές πάλι όταν κάποιος αισθάνεται μια αποστροφή η την έντονη ανάγκη για κάποια μουσικά ακούσματα αυτόματα μαρτυρεί μερικά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, η και την κατάσταση που βρίσκεται σε μια « δεδομένη στιγμή ».   
   Έτσι η  ένταση, η αρμονία και η συνταύτιση οργάνων και φωνής δεν δεικνύει μόνο την ποιότητα της μουσικής αλλά και των ανθρώπων που την ακούνε, « είμαστε ότι ακούμε », όσο τα ακούσματα τείνουν προς τον θόρυβο, ενώ ο ρυθμός και οι τόνοι κακοποιούνται, τόσο περισσότερο διαταραγμένος πρέπει να είναι κάποιος για να το απολαμβάνει, και εκεί που κάποιος ευχαριστιέται μια μουσικότητα ένας άλλος μπορεί να υποφέρει από κεφαλαλγίες, όσο απουσιάζουν οι εύρυθμες μουσικές ταλαντεύσεις τόσο απουσιάζει και η γενική ηρεμία, τόσο στους συνθέτες όσο και σε ακροατές.
    Η μουσική μπορεί να είναι τρυφερή, αγαθή ακόμα να έχει και ηθική υπόσταση η και τα αντίστροφα, το σίγουρο είναι ότι λύνει τα δεσμά της ατομικότητας των εραστών της, μεταρσιώνει τον νου και τον ωθεί προς την φαντασία και τα παράγωγά της, γεγονός γλυκό μεν αλλά επικίνδυνο δε. Αυτός που ρεμβάζει διανοητικά χωρίς ορθοφροσύνη βρίσκεται μέσα σε μια περιδίνηση λογισμών που μπορεί να τον οδηγήσουν σε σημεία εκθεμελιωτικά.

   Η μουσική μπορεί να μειώσει η και να αυξήσει τον βαθμό ευφυΐας και νόησής μας αλλά και να ωφελήσει η να βλάψει την ψυχική μας αρμονία και ισορροπία.

   Στις μέρες μας όσο πιο δυνατά συναισθήματα και ερεθίσματα προκαλεί ένα άκουσμα τόσο πιο εμπορικό γίνεται, η λέξη ποιότητα δεν αγγίζει πια πολλούς…
   Εισηγούμαι γι αυτό, προς κάθε ανθρώπινο νου ! να προσέξει και να σκεφτεί ΤΡΙΑ πράγματα και να τα κάνει για λίγο δική του σκέψη και στοχασμό, χωρίς εγωισμούς και άρνηση.
      1)      Κατά το χρονικό διάστημα που κάποιος ακούει την αγαπημένη του μουσική τι συναισθήματα και τι τάσεις γεννούνται μέσα στο μυαλό του, (π.χ. όταν κάποιος οδηγεί ακούγονταν την μουσική που του αρέσει μήπως γίνεται πιο επιθετικός, οδηγεί ταχύτερα, κ.λ.π).
      2)      Αμέσως μετά από το άκουσμα ενός αγαπημένου τραγουδιού τι γεύση μας αφήνει η τι κατάλοιπα, (π.χ. ταραχή η ηρεμία, έντονη φαντασία, κ.λ.π.).
      3)      Κατά την διάρκεια της ημέρας όταν απέχουν ώρες η μέρες από το άκουσμα ενός αγαπημένου κομματιού, τι μας συνοδεύει, (π.χ. σιγοτραγουδάμε μια στροφή από κάποιους στίχους η νοιώθουμε μια εξάρτηση να ξανακούσουμε τον στίχο η τον ήχο που μας ελκύει, κ.λ.π.).
    Η ελευθερία μας αναμφισβήτητα είναι ένα από τα πολυτιμότερα αγαθά μας, η κακή μουσική προσβάλει την πνευματική μας ελευθερία και μας προσφέρει με τις εντάσεις της μια τεχνητή, ψεύτικη και φυσικά προσωρινή ψυχαγωγία.
    Είναι ακριβώς το ίδιο σαν να ταΐζαμε τα σώματά μας συνέχεια με όμορφα γλυκά (που υποκαθιστούν έντονα την γεύση των ώριμων φρούτων) αντί των λιγότερο γευστικών φρούτων.
    Ας σκεφτεί κανείς τι θα συμβεί σε ένα οποιοδήποτε σώμα μέσα σε ελάχιστους μήνες !!!…
    Το παραπάνω παράδειγμα αποκτά άλλες διαστάσεις εάν αναλογιστούμε ότι το εύπλαστο σώμα είναι πιο εύκολο να επανέλθει με μια αγωγή, από το αρκετά πιο δύσπλαστο πνεύμα που πιθανόν να βομβαρδίζεται επί χρόνια με επικίνδυνα ακουστικά ερεθίσματα.
   Αντίστοιχες επιδράσεις παρουσιάζονται ακόμα και στα ζώα αλλά και στα φυτά.
   Πειράματα έχουν δείξει ότι στα περισσότερα είδη φυτών είναι τέτοια η επίδραση της μουσικής και γενικά των ήχων που μπορούν η να αναπτυχθούν καλύτερα η ακόμα και να ξεραθούν.
   Πριν από πολλά χρόνια το ίδιο φαινόμενο παρουσιάστηκε και σε εμένα όταν στο μπαλκόνι ενός γραφείου που διατηρούσα σε μια από τις πιο πολυσύχναστες λεωφόρους της Αθήνας, αλλά παράλληλα και σε σημείο ιδιαίτερα θορυβώδες λόγο της τοπικής ιδιομορφίας της λεωφόρου, είχα τοποθετήσει φυτά τα οποία φημίζονται ιδιαίτερα για την αντοχή τους σε όλα τα περιβάλλοντα.
   Χωρίς να τους λείπει καμία περιποίηση, κάτω από καλές εξωτερικές συνθήκες αλλά και χωρίς να μπορεί κάποιος άλλος να παρέμβει σε αυτά μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα κόντευαν να ξεραθούν.
    Δεν ήμουν σε θέση να εξηγήσω το γιατί και σκέφτηκα να τα μεταφέρω μέσα στο γραφείο προκειμένου να τα πάω κάποια στιγμή στα σκουπίδια γιατί ήμουν σίγουρος ότι είχαν κάποια ασθένεια ενώ δεν είχα καθόλου χρόνο να αφιερώσω γι’ αυτά.
    Με πολλή λιγότερο ήλιο και χωρίς πια ιδιαίτερες φροντίδες (χωρίς όμως τον συνεχή θόρυβο των αυτοκινήτων) σε σύντομο χρονικό διάστημα προς μεγάλη μου έκπληξη τα φυτά  « ζωντάνεψαν ».
    Φαντασθείτε λοιπόν τι επιδράσεις μπορεί να έχει ο θόρυβος η τα άσχημα ακούσματα στον «έμψυχο» άνθρωπο.

    Εάν ψάξει κάποιος θα ανακαλύψει ότι υπάρχουν ακούσματα και είδη μουσικής από όπου μπορούμε να διακρίνουμε την Γαλήνη, να ακούσουμε την Αρμονία, να αντλήσουμε Καλλιέργεια πνεύματος, να γευτούμε την Ευεξία και το Άρωμα των ήχων που πηγάζει από μέσα τους, ακόμα και να νοιώσουμε Ησυχία !!

    Το θέμα είναι τεράστιο, δύσκολα εξαντλείται και δεν θα ήθελα να γίνω περισσότερο κουραστικός.
    Ίσως οι απόψεις μου η οι σκέψεις μου να ενοχλούν και να μυρίζουν προκατάληψη, άλλοι πάλι μπορεί να με θεωρήσουν γραφικό ίσως και κάτι χειρότερο, εύχομαι όμως ολόψυχα οι απόψεις αυτές να φανούν σε κάποιους χρήσιμες και να προσφέρουν ένα ερέθισμα η έστω ένα μικρό σπόρο μελλοντικού προβληματισμού, το φτωχό αυτό πόνημα άλλωστε δημιουργήθηκε προκειμένου να μοιραστώ με όσο το δυνατόν περισσότερους συνανθρώπους μου την αγάπη για ζωή μέσα από μια μικρή δική μου κατάθεση, μια κατάθεση που όλοι λίγο πολύ έχουμε την υποχρέωση με τον τρόπο μας με τις όποιες δυνάμεις μας αλλά και προς κάθε κατεύθυνση να υλοποιήσουμε και να αισθανθούμε μέσα από όλα αυτά λίγο περισσότερο άνθρωποι.     

   Έχω στα χέρια μου μια πολύτιμη ταινία, μια δημιουργία ενός ανθρώπου, του Ανδρέα, που έζησε από πολύ κοντά πριν από πολλά χρόνια την φρίκη και τις επιρροές των κακών ακουσμάτων μέχρι που τελικά συνειδητοποίησε  την αλήθεια.
   Δημιούργησε γι αυτό, και προς μεγάλη του τιμή, μια ταινία με τίτλο: « ΣΕΙΡΗΝΕΣ » προκείμενου να βοηθήσει όσο μπορεί και όπου μπορεί με την προσωπική του μαρτυρία τεκμηριώνοντας παράλληλα και τις απόψεις του.
   Είναι μια ολοκληρωμένη και συγκλονιστική δουλειά που πρέπει όλοι να δούμε και να μοιραστούμε. 
   Όποιος επιθυμεί μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μου για να του προσφέρω εντελώς δωρεάν ένα VideoCD  που μπορεί να το αναπαράγει σε οποιοιδήποτε  DVD  αλλά και στον υπολογιστή του.
    Δυστυχώς η ποιότητα του VideoCD, λόγω του ότι δημιουργήθηκε από μια παλιά και αλλοιωμένη βιντεοκασέτα, δεν είναι όπως όλοι έχουμε συνηθίσει, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί κάποιος να το δει και να το κατανοήσει, η φωνή δε και τα νοήματα είναι αναλλοίωτα.